CAPS in een notendop

Tel- en ringgegevens en gegevens van sturende omgevingsvariabelen worden gebruikt in populatiemodellen, om zo tal van vragen rond vogelpopulaties te beantwoorden.

Vrijwilligers (tellers en ringers) verzamelen gegevens over aantallen, voortplanting, overleving en trek van vogels. Onderzoekers bestuderen hoe veranderingen in de omgeving de grootte van de vogelpopulaties beïnvloeden. Door de kennis van vrijwilligers en onderzoekers te bundelen, kan het CAPS ontwikkelingen in de aantallen en verspreiding van diverse soorten verklaren. De betrokkenheid van Vogelbescherming Nederland waarborgt een goede prioritering van soorten en thema’s en de vertaling van de resultaten naar effectieve beschermings- en beheermaatregelen.

Bij het CAPS zijn meerdere personen uit de samenwerkende organisaties betrokken, met elk hun eigen expertise.

Wat is een populatiemodel?

Een populatie is een groep individuen van dezelfde soort die zich onderling kan voortplanten en (min of meer) geïsoleerd is van andere zulke groepen.
De groei of afname van een populatie (de populatiegroeisnelheid) hangt af van verschillende ‘demografische parameters’; de omvang wordt kleiner door emigratie en sterfte en groter door immigratie en geboorte. Wanneer je de grootte van deze demografische parameters kent, kun je dus berekenen hoeveel een populatie toe- of af zal nemen.

Onderzoekers gebruiken hiervoor wiskundige modellen: populatiemodellen. Zij kunnen met deze modellen ook berekenen hoeveel de populatiegroeisnelheid verandert wanneer één van de demografische parameters verandert en dus welke van de demografische parameters de grootste invloed heeft op de populatiegroei. Demografische parameters kunnen veranderen door veranderingen in biotische (bijvoorbeeld voedsel, roofdieren, ziekten) en abiotische (bijvoorbeeld temperatuur, regenval) omgevingsvariabelen, welke we de drukfactoren noemen.

Wanneer van een populatie bekend is welke demografische parameter de grootste invloed heeft op de populatiegroeisnelheid en welke drukfactoren deze parameter sturen, kunnen beheerders maatregelen treffen om deze parameter te beïnvloeden.

Een voorbeeld:
Bij veel langlevende soorten heeft sterfte van volwassen vogels een groot negatief effect op de populatiegroeisnelheid. Maatregelen als het sluiten van de jacht of het verminderen van het aantal verkeersslachtoffers kunnen de sterfte verkleinen en de populatie weer doen toenemen. Dit zal bij deze soorten vaak effectiever zijn dan het aanbieden van nestgelegenheid.